استرس چیست؟ بررسی علت و سریعترین راههای مقابله با آن
استرس (Stress) نوعی واکنش طبیعی بدن هنگام تغییرات و رویداد خاص است که به صورت پاسخ فیزیکی، عاطفی و روانی بروز پیدا میکند. خوشبختانه میتوان با مدیریت استرس تاثیر آن را بر زندگی فرد کاهش داد.
خیلی اوقات مقدار کمی استرس باعث انگیزه میشود و حتی برای بقا لازم است. روانشناسان به این حالت مکانیسم جنگ یا گریز میگویند که به ما کمک میکند تا چه زمانی چگونه به خطر واکنش نشان دهیم. اما در صورتی که بدن بهراحتی تحریک شود یا مقدار استرسهای مختلف بسیار زیاد باشد، به شکلی که سلامت جسمی و روانی فرد به خطر بیفتد نگران کننده خواهد بود. اینجاست که آموزش مدیریت استرسها به شما کمک میکند تا با تغییرات به شیوهای سالمتر مقابله کنید. برای این منظور ابتدا باید بدانید استرس چیست و چگونه ایجاد میشود؟
استرس چیست؟
این حالت یک واکنش طبیعی انسان است که همه افراد آن را تجربه میکنند. بدن انسان طوری طراحی شده که استرس را تجربه کند و واکنش نشان دهد. اگر شما در معرض تغییرات یا چالشهایی قرار بگیرید، بدن پاسخهای فیزیکی و روانی تولید میکند. درواقع پاسخ به استرسها به بدن کمک میکند تا با موقعیت جدید سازگار شوید. از همینرو خیلی اوقات استرس مثبت است. اما زمانی مشکلساز میشود که عوامل استرسزا بدون تسکین یا کم شدن همچنان ادامه پیدا کنند.
بنابراین اگر بخواهید بدانید استرس چگونه ایجاد میشود باید بگوییم این واکنش میتواند نتیجه عواملی مانند سقط جنین یا بارداری، رانندگی در ترافیک سنگین و ترس از تصادف، مشکلات خانوادگی، ترس از جنایت، ازدحام بیش از حد، سروصدای زیاد، آلودگی شدید، عدم اطمینان یا منتظر بودن برای یک نتیجه مهم باشد.
خوب است بدانید عدم درمان بهموقع استرس میتواند در بلندمدت باعث اختلال در فعالیتهای عادی و روزمره شود. شما برای رهایی از این واکنش که گاهی بسیار آزاردهنده است میتوانید از لیست بهترین روانشناسان درمانکده برای مشاوره تلفنی، متنی یا تصویری استفاده کنید.
علائم استرس را بشناسید!
سیستم عصبی خودمختار بدن ضربان قلب، تنفس و تغییرات بینایی را کنترل میکند. پاسخ استرس داخلی بر اساس مکانیسم جنگ و گریز به بدن کمک خواهد کرد تا با موقعیتهای استرسزا روبهرو شوید. هنگامی که فرد استرسهای طولانی و مزمن تجربه کند، فعال شدن مداوم واکنشها باعث ایجاد آسیبهایی در بدن میشود. این آسیبها به شکل علائم جسمی، عاطفی و روانی بروز پیدا میکنند:
نشانههای جسمی و فیزیکی
- درد
- فشارخون بالا
- مشکل معده
- سیستم ایمنی ضعیف
- مشکل در رابطه جنسی
- سردرد، سرگیجه یا لرزش
- خستگی یا اختلال خواب
- احساس درد قفسه سینه
- تنش عضلانی و گرفتگی ماهیچه
- واکنش پوستی مانند بروز بثورات یا کهیر
نشانههای عاطفی و روانی
- ناامیدی
- اضطراب
- افسردگی
- گریه مداوم
- احساس غم
- تحریکپذیری
- حملات پانیک
استرس ما را وادار به انجام چه کارهایی میکند؟
اغلب افراد مبتلا به استرسهای طولانی سعی میکنند آن را با رفتارهای ناسالم مدیریت کنند. از جمله:
- قمار
- سیگار کشیدن
- مصرف مواد مخدر
- مصرف مداوم الکل
- پرخوری یا اختلال در خوردن
- مشارکت اجباری در رابطه جنسی، خرید یا استفاده از اینترنت
معرفی انواع استرس
سازمان ملی سلامت روان (NIMH) دو نوع استرس را شناسایی کرده که هر یک نیاز به سطوح مختلف مدیریت دارند.
استرس حاد (Acute stress )
این نوع استرس کوتاه مدت و رایجترین نوع آن است. استرسحاد اغلب زمانی ایجاد میشود که افراد فشارهای رویدادهایی را که اخیرا رخ دادهاند یا چالشهایی که قرار است در آینده نزدیک رخ دهد، در نظر میگیرند.
بهعنوان مثال فردی برای بحث اخیر یا انجام کاری در روزهای آینده دچار استرس میشود. این واکنش بدن او پس از حل شدن مشاجره یا به اتمام رسیدن کارها تمام خواهد شد. عوامل استرسزای حاد اغلب جدید هستند و میتوان راهحل فوری برای برطرف کردن آن پیدا کرد.
استرسهای حاد به اندازه استرسهای طولانیمدت باعث آسیب نمیشوند. اثرات کوتاه مدت شامل سردردهای تنشی و ناراحتی معده، همچنین میزان متوسط ناراحتی است. با این حال تداوم و تکرار آن میتواند باعث اسیبهای جدیتر شود.
استرس مزمن (Chronic stress)
این نوع استرس در یک دوره طولانی ایجاد میشود و مضرتر است. فقر مداوم، خانواده ناکارآمد یا عدم رضایت از ازدواج نمونههایی از موقعیتهایی هستند که میتوانند باعث استرسهای مزمن شوند.
در واقع این واکنش زمانی اتفاق میافتد که فرد نمیتواند راهی برای اجتناب از عوامل استرسزا پیدا کند و از جستجوی راهحل دست میکشد. یک تجربه آسیبزا در اوایل زندگی نیز ممکن است به ایجاد استرسهای مزمن کمک کند.
علت استرس چیست؟
هر رویدادی بهطور بالقوه میتواند باعث استرس شود. اما واکنش افراد به موقعیتهای استرسزا متفاوت است. یک موقعیت یا رویداد میتواند برای فردی استرسهای طولانی ایجاد کند، اما برای شخص دیگری هیچ واکنشی به همراه نداشته باشد.
برخی افراد فقط با فکر کردن به یک محرک دچار استرس میشوند. در حال حاضر هیچ دلیل واحدی برای بروز این واکنش در برابر موقعیت خاص یا عدم آن مشخص نشده است. روانشناسان بر این باورند شرایط سلامت روان مانند افسردگی، حس سرخوردگی، تجربیات گذشته و اضطراب میتواند باعث ایجاد استرس در افراد شود.
عوامل موثر بر ایجاد استرس
آنها عبارتند از:
- بیماری
- سوگواری
- کمبود پول یا وقت
- مشکلات خانوادگی
- مسائل مربوط به کار
- نقل مکان به خانه جدید
- مسائل مرتبط با ازدواج یا طلاق
برخی از افراد پس از یک رویداد آسیبزا، مانند تصادف یا نوعی سوء استفاده، استرسهای مداوم را تجربه میکنند. پزشکان این را به عنوان PTSD تشخیص خواهند داد. کسانی که در مشاغل استرسزا، مانند ارتش یا خدمات اورژانسی کار میکنند، پس از یک حادثه بزرگ جلسه توجیهی خواهند داشت و دکتر روانشناس آنها را از نظر اختلال استرس پس از سانحه بررسی میکند.
روش تشخیص استرسها در زندگی
این واکنش درون ذهن شماست، بنابراین نمیتوان آن را با آزمایش اندازهگیری کرد. تنهای زمانیکه از نوع مزمن باشد با علائم فیزیکی مانند افزایش فشارخون همراه میشود که پزشک پس از بررسی کامل از لحاظ جسمی میتواند به نتیجه وجود استرس برسد. بهترین راهکار برای تشخیص این واکنش و اثرات آن انجام مصاحبه با فرد است.
راههای مقابله با استرس چیست؟
دوری از استرس در زندگی روزمره امکانپذیر نیست. اما میتوان با تمرین برخی استراتژیها به صورت روزانه جلوی مزمن شدن این واکنش بدن را گرفت. راهبردهای مقابلهای شامل موارد زیر هستند:
- فعالیت بدنی منظم، حتی یک پیادهروی کوتاه باعث تقویت خلقوخو میشود.
- در پایان هر روز لحظاتی به کارهایی که انجام دادهاید (نه کارهایی که نتوانستید انجام دهید) فکر کنید.
- برای روز، هفته و ماه خود هدف تعیین کنید. این کار باعث تمرکز و کنترل بیشتر بر روی کارهای مشخص شده میشود.
- مراجعه به یک دکتر روانشناس کمک میکند نگرانیهای اشتباه و بیهوده خود را در زندگی بشناسید.
درمان استرس چگونه است؟
بهترین راهکار برای درمان این واکنش راهبردهای مقابلهای هستند که فرد میتواند آنها را از یک دکتر روانشناس بیاموزد. در اغلب موارد استرسهای روزمره با مراجعه به رواندرمانگر بهبود پیدا میکنند.
دارودرمانی
روانپزشکان برای درمان این واکنش زمانی دارو تجویز میکنند که بیماری زمینهای مانند افسردگی یا اختلال اضطراب وجود داشته باشد. در چنین مواردی ممکن است یک داروی ضد افسردگی تجویز کنند.
اما این خطر وجود دارد که دارو به جای درمان فقط استرس را پنهان کند. داروهای ضد افسردگی همچنین میتوانند اثرات نامطلوبی داشته باشند و ممکن است برخی از عوارض استرسها مانند میل جنسی کم را بدتر کنند.
استرس در یک نگاه
این طبیعی است که گاهی اوقات استرس داشته باشیم. اما وجود آن به صورت طولانی مدت باعث بروز علائم فیزیکی، عاطفی و روانی خواهد شد که نتیجه آن چیزی جزء کشیده شدن فرد به سمت رفتارهای ناسالم نیست.
اهمیت این موضوع ما را برآن داشت تا در این مقاله از مجله درمانکده ضمن بررسی علت، علائم و روش درمانی، به معرفی راههای مقابله با استرس بپردازیم. به نظر شما کدام یک از روشهای مقابلهای اثرگذاری بیشتری دارند؟ نظرات و تجربیات خود را با ما در میان بگذارید.
